Filtre Sistemleri

Jaubert sistemi, Prof. Jean Jaubert tarafından uygulandığı ve geliştirildiği için kendi ismi ile anılmaktadır. Prof. Jean Jaubert Deniz biyologudur ve Niza Üniversitesiyle Monako’daki Okyanus Müzesinde çalışmaktadır. Bu sistem Almanya’da hala ender olarak kullanılmakla birlikte, artan bir bilinirlikle memnuniyetle kullanılmaktadır. Monako’daki Okyanus müzesinde yer alan akvaryumlarda, filtre sistemi olarak Jaubert sistemi kullanılmaktadır. Burada esas amaç, ucuz aynı zamanda basit bir şekilde Nitratın doğal bir şekilde azaltılmasıdır.

Jaubert Sisteminin prensibi çok basittir.

Esas olarak Jaubert sisteminde, yüksek bir taban malzemesi kullanılmaktadır ki bu en az 10 cm yüksekliğinden az olmalıdır. Akvaryum ile ilgilenen çoğumuzun bildiği üzere, Oksijen bakımından fakir olan bölgede, bizim için önemli olan Denitrifikasyon gerçekleşmektedir. En az 8 cm yüksekliğindeki bir tabanda, bu Oksijence fakir bölge oluşmaktadır. Dikkatli okuduysanız bunun DSB sistemi ile benzerliğini fark etmişsinizdir bile.

 
En iyisi 3-5 mm büyüklüğündeki kalın bir Mercan kırığının altında, bizim görüşümüze göre mutlaka taban levhası kullanılması gerekmektedir, çünkü ancak bu şekilde difüzyon gerçekleşebilir. Taban levhası yaklaşık 2 – 3 cm yüksekliğinde olmalı ki kalın mercan kırığının altında, taban malzemesi olmayan serbest bölge oluşsun. Bu bölgeye Plenum adı verilmektedir. Taban malzemesi olmayan bu serbest bölgede oksijence fakir su vardır,  bunun üstende mercan kırığının ortasına kadar Oksijensiz bölge bulunur, daha üstünde ise Oksijence zengin bölge yer almaktadır.

Jaubert sisteminin kuruluşu ve Plenum’dan resimler.

Sadece Mercan kırığı ile yapılan uygulamalardaki etkinlik (Taban levhasının olmadan yani Plenum bölgesi olmadan), taban levhası ile yapılan uygulamadaki kadar yüksek değildir. Plenum bölgesi olmadan burada daha kolay Demirsülfür oluşur ki ufak dozaj’ı  bile balıklar için ölümcül olabilir. Taban levhası kullanırken dikkat edilmesi gereken husus, uçlarının ufak olması ve taban malzemenin aşağıya düşmemesi. Taban levhasının altı yani Akvaryum tabanı boş olmalı. Taban levhasının üzerine ise kalın bir mercan kırığı konmalı, 10 cm yükselti yeterlidir. Ne olur ne olmaz düşüncesi ile Taban levhası ile mercan kırığı arasına ince bir ağ konula bilinir ki bu durumda mercan kırığının tabana düşmesi engellenmiş olunur. Aynı zamanda mercan kırığına da ağ konulmasını tavsiye olunur. Bu sayede tabanı kazan balık ve diğer canlıların daha derinleri kazması önlenmiş olunur. Bu dikkate alınması gereken bir husustur ve tabanın kazılması önlenmelidir. Bu ağı mercan kırığının ortasına, yukarıdan takriben 5 cm aşağıya serile bilinir.  Sabine Mülder’in sistemi kurarken ki raporu ve uygulaması bu yazının ekinde yer almaktadır.

Plenum içersindeki su, Oksijence mercan kırığının üzerindeki akvaryum suyundan  çok daha fakirdir. Kalın taban malzemesinde Oksijence fakir bölge oluştuğu gibi, Oksijensiz ortam da vardır, Denitrifikasyon burada oksijensiz ortamda gerçekleşir. Peki orta kısımlara Oksijen nasıl gelmektedir? Düşüncemize göre taban malzemesinde yaşamakta olan birçok ufak canlının bunda rol oynadığıdır.  Bunlar ufak kurtçuklar, yengeçler yada burada yaşayan diğer canlılardır. Bu canlılar taban malzemesi içersinde hareket eder ve tabanı kazarlar ki bu sayede alt kısımlara da Oksijen götürürler. Ayrıca burada da zaman içersinde çöken biriken Detrius’ları (Yem artıkları, Balıkların dışkıları vs.) tüketirler.      

Notlar:

İnce kum kullanılmaz çünkü iyi bir Difüzyon olmasını isteriz. 3 – 5 mm kalınlığındaki mercan kırığı ince kumdan daha iyidir. Gene aynı nedenden dolayı karışık büyüklükteki kumların bir arada Jaubert sisteminde kullanılması tercih edilmez. Benzer doğal filtre sistemi sistem olan DSB sisteminde ise, ince kum kullanılmakta ve Plenum kullanılmamaktadır.    

Ana akvaryumunda böylesine kalın taban malzemesi kullanmak istemeyenler için ekstra bir Tank yani Refugium tarzı bir akvaryum öneririz. Böyle bir durumda ana tank’ı taban malzemesi olmadan yada çok ince bir malzeme ekleyerek kullanıla bilinir. Düşüncemize göre bu tercih meselesidir ve isteyen, doğru düşündüğü ve beğendiği şekilde bunu uygulayabilir.

Jaubert sisteminin uygulandığı kum’un üzerine, tabanı kaplayacak şekilde kaya konulmamasını hatırlatmak isteriz. Mümkün olduğunca çok serbest alan bırakılmalı çünkü Jaubert sisteminin ana dayanağı Difüzyon’dur. Bu yüzden uygulanan yüzeyde ne kadar çok alan kalırsa, o derecede etkili bir difüzyon gerçekleşir.

Protein Skimmer, Oksijen ve Fosfat :

Temel olarak Jaubert sisteminde PS şart değildir, ama uygulamada kullanılmaktadır. Sadece suyu Oksijence zenginleştirmek için bile olsa, PS kullanılması iyidir. Ayrıca PS kullanımı ile birlikte, sisteme yük getirebilecek olan maddelerin bazıları da sistemden atılmış olur. Bu sistemde de Fosfat değeri göz altında tutulmalıdır. Kurulan bu Refugium’a Yosun ekleyerek  ve zaman içersinde büyüyen dalların kesilmesi ile Fosfat’a seviyesinin düşürülmesi akıllıca olur. Jaubert sisteminde de Sarı madde yi gidermek için aynı Berlin sisteminde olduğu gibi, aktif Kömür kullanıla bilinir.  

Işıklandırma :

Berlin sisteminde olduğu gibi görünüm’e, isteğinize ve tercihinize bağlı. Önerimiz  HQI , T5 yada her ikisini bir arada kullanmanızdır.   

İz elementleri ve Kalsiyum :

Jaubert sisteminde başlangıçta bunların taban malzemesinden yeterince eriyerek suya karışacağı düşünülüyor ve bu maddelerin eklenmesi gereksiz olarak görülüyordu. Ama çok çabuk bunun doğru olmadığı görüldü. Zaman içersinde kumdan eriyen iz elementleri, sistemin ihtiyacı olan iz elementlerin ihtiyacını karşılamaktan çok uzak. Aynen Berlin sisteminde olduğu gibi Kalsiyum Reaktörü alına bilinir yada Balling metodu uygulana bilinir. Tüm sistemlerde olduğu gibi su değerlerinin düzenli bir şekilde ölçümü şarttır.

 
Sabine Mülder’e ait bitmiş olan Jaubert sisteminden bir görüntü.

Özellikler :

Son zamanlarda bazı Aquaristler Plenumdaki suyu her gün düzenli olarak çekmektedirler. Bu çok pratik olduğu anlaşıldı. Çünkü bu sayede Fosfat sistemden uzaklaştırılmaktadır. Ama biz Plenum’um alabileceği sudan daha fazlasının çekilmesini önermeyiz.

Yazar: Frank Diehl, Robert Baur-Kruppas [c] 2004 by www.matuta.com und archiv.korallenriff.de
Türkçe’ye Çeviri: Suat Özdemir mail: Suat@ozdemirr.com